ZWLE- Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych im. R. Luksemburg

• ZWLE w 2006 roku
• ZWLE w 2008 roku
• Instrukcja stemlowania lamp ZWLE - 1971r.- plik rar
  
  ZWLE, których pełna nazwa brzmiała: Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg mieściły się w Warszawie przy ul. Karolkowej 32/44. W chwili, gdy pisałem ten tekst, tj. w marcu 2012 r. nie ma już po tych zakładach śladu. Fotografie dawnego gmachu, według stanu na 2006 i 2008 r. można zobaczyć, klikając linki powyżej. Tradycja zakładów sięgała jeszcze lat przedwojennych, gdyż przed wojną mieściły się w tym miejscu zakłady Philipsa. Podczas okupacji trwała tu produkcja lamp radiowych dla okupanta. Produkcja ta była jednak sabotowana przez polskie podziemie, zaś część sprawnych lamp wykradana na potrzeby Armii Krajowej. W 1945 r. zakłady były całkowicie zniszczone i jakakolwiek produkcja była niemożliwa. Prof. Wiesław Barwicz podjął się uruchomienia produkcji lamp w Dzierżoniowie i dopiero około 1949 r. produkcja została przeniesiona do warszawy do ZWLE, tj. z chwilą, gdy został oddany do użytku nieistniejący już gmach przy Karolkowej.W gmachu tym pomiesciła się większośc ówczesnej produkcji zakładów: produkcja żarówek, świetlówek, lamp radiowych. Z czasem było jednak coraz ciaśniej.W latach 50. palące stało się postawienie fabryki kineskopów. Urzeczywistniło sie to w 1956 r. gdy powstał Zelos. Także produkcja lamp nadawczych została przeniesiona- do piaseczyńskiej Laminy. Prace eksperymentalne prowadziło najpierw biuro konstrukcyjne ZWLE, potem zaś Przemysłowy Instytut Elektroniki (od 1956 r.), przy czym wydaje się, że opracowywanie źródeł światła pozostało w gestii biura konstrukcyjnego zakładów. Dopiero w latach 70., gdy powstał kombinat techniki świetlnej Polam, prace eksperymentalne prowadził Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Techniki Świetlnej Polam, przekształcony później w Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Polam. COBR Polam został rozwiązany pod koniec lat 90. ubiegłego wieku. Nie był już wszakże potrzebny- produkcję źródeł światła przejęły firmy zagraniczne, jak np. Philips w Pabianicach. Same ZWLE zakończyły żywot na początku lat 90. Wchodzący kapitalizm oraz kłopoty ZWLE jeszcze rodem z poprzedniego systemu przypieczętowały los tego zakładu. Z wielkiego zakładu wydzieliło się kilka spółek: Polamp z siedzibą w Ożarowie, produkujący obecnie rtęciówki i sodowki, a dawniej także swietlówki i żarówki dużej mocy, Halzet- producent źródeł światła- żarówek halogenowych, Natrium- producent sodówek. COBR Polam prowadził małoseryjną produkcję wyspecjalizowanych wyrobów. Po likwidacji COBR Polam powstała Pracownia Lamp Wyładowczych, która została rozwiązana na początku 2012 r. W skład ZWLE wchodził tzw. Zakład Metali Lampowych (ZML). Przekształcony został on w spółkę Polam Warszawa, która po dziś dzien produkuje druty wolframowe i molibdenowe. Po ZWLE pozostało więc kilka rozproszonych spółek, które kontynuują produkcję z pomocą dawnego wyposażenia i cała masa wspomnień ludzi oraz pewna ilość dokumentów.
  
  Prawdopodobnie w 1966 r. wszedł do użytku dwuliterowy system znakowania lamp. Jeszcze na początku lat 60. stosowano znakowanie proste, z bezpośrednim odczytem miesiaca i roku produkcji, np. XII 60, oznaczał po prostu grudzień 1960 roku.Potem wszedł system dwuliterowy, charakterystyczny dla większości lamp z nadrukiem "Telam". Trudno jednak przyjąć to za pewnik. Jako ciekawostkę można w tym miejscu podać sposób stemplowania lamp, zaczerpnięty ze starej instrukcji stemplowania lamp z roku 1971 (unieważniała ona sposób znakowania z 1966 r., któy prawdopodobnie był systemem dwuliterowym). Począwszy od 1972r. wszedł do użytku następujący sposób oznaczania: Pierwsza cyfra oznaczała rok produkcji z podziałem na półrocze:
  
  Jeśli pierwszą cyfrą jest cyfra 1 oznacza to I półrocze 1972r.,cyfra 2 oznacza II półrocze 1972r, cyfra 3 oznacza I półrocze 1973r itd. Cyfra 9 oznacza I półrocze 1976 r., zaś zero -drugie półrocze. W roku 1977 należałoby więc znów przyjąć cyfrę 1 za I półrocze itd. Wydaje się, że w późniejszym czasie ten system znakowania został wyeliminowany.
  
  Druga cyfra oznacza miesiąc produkcji. Styczeń i lipiec oznaczony jest cyfrą 1. Luty i sierpień- 2, marzec i wrzesień-3, kwiecień i październik-4, maj i listopad -5, czerwiec i grudzień- 6.
  
  Z kolei cyfra trzecia i czwarta oznacza dzień miesiąca i zmianę, na której lampa została wyprodukowana.
  
  Na pierwszej zmianie dni miesiąca od pierwszego do dziewiątego jako 01,02 itd., od dziesiątego do dziewiętnastego oznacza się jako 10, 11 itd., od dwudziestego do dwudziestego dziewiątego jako 20, 21 itd. i wreszcie od trzydziestego do trzydziestego pierwszego jako 30,31.
  
  Z kolei na drugiej zmianie dni miesiąca od pierwszego do dziewiątego jako 51,52 itd., od dziesiątego do dziewiętnastego oznacza się jako 60, 61 itd., od dwudziestego do dwudziestego dziewiątego jako 70, 71 itd. i wreszcie od trzydziestego do trzydziestego pierwszego jako 80,81. Przykład: Lampa oznaczona numerem 3566 została wyprodukowana, jak wskazuje pierwsza cyfra w pierwszej połowie 1973r. Cyfra 5 wskazuje, że mogła być wyprodukowana w maju lub w listopadzie. Jednakże tylko maj jest miesiącem, który przypada na pierwsze półrocze, więc lampa była wyprodukowana w maju. Trzecia cyfra to 6, co od razu wskazuje, że lampa została wykonana na drugiej zmianie po dziesiątym maja, a przed dwudziestym maja. Czwarta cyfra jest szóstką, czyli lampa musiała być wykonana na drugiej zmianie, dnia 16 maja 1973 roku.

  

Powrót do strony głównej