ZARYS LAMP ANALIZUJĄCYCH

Dziś w powszechnym użyciu są maleńkie kamery z półprzewodnikowymi przetwornikami obrazu, zwane potocznie, choć niepoprawnie kamerami CCD. Jednak jeszcze kilkanaście lat temu w kamerach jako przetworników obrazu używano lamp analizujących. Kamery z lampami miały oczywiście rozmiary znacznie większe od obecnie produkowanych. Było wiele rodzajów lamp analizujących, które powstawały w trakcie rozwoju telewizji; poniżej zamieszczam tylko krótkie wzmianki na ich temat.
Działanie pierwszych lamp opierało się o efekt fotoelektyczny zewnętrzny.
Historycznie najstarszą lampą analizującą był dysektor obrazu, skonstruowany przez Philo Farnswortha. Te dość prymitywne przetworniki stosowano jednak jeszcze do około 1960 roku w sondach meteorologicznych. Lepszą lampą analizującą był ikonoskop skonstruowany przez Władimira Kosmę Zworykina około 1930 roku. Ikonoskop jednak miał małą czułość. Wymagał bardzo silnego oświetlenia sceny rzędu kilku tysięcy luksów. Z tego względu emisja programu telewizyjnego za pomocą kamery z ikonoskopem była możliwa jedynie z dobrze oświetlonego studia. Praca w terenie była możliwa tylko w bardzo słoneczny dzień. Ikonoskop miał szereg innych wad. Dość rzec, że dawał obraz z ciemnymi plamami, a także wprowadzał trapezowe zniekształcenia geometryczne. Nieco ulepszony ikonoskop, zwany superikonoskopem albo superemitronem miał około 5-krotnie większą czułość od ikonoskopu. Była to pierwsza lampa analizująca, która umożliwiła nadawanie obrazu spoza studia. Około roku 1940 powstał ortikon- lampa, w której wybieranie wiązką elektronów odbywa się prostopadle (ortogonalnie) do powierzchni płytki światłoczułej-stąd nazwa lampy. Inną ważną właściwością tej lampy było wybieranie powolnym strumieniem elektronów, a nie szybkim jak w ikonoskopie i superikonoskopie. Dzięki temu ortikon nie dawał sygnałów fałszywych, w postaci ciemnych plam. Ortikon jednak się nie przyjął; wiele publikacji nie poświeca mu zupełnie choćby krótkiej wzmianki. Czołowym osiągnięciem w budowie lamp analizujących, opartych o efekt fotoelektryczny zewnętrzny był ortikon obrazowy, zwany także superortikonem. Ten przetwornik został skonstruowany około 1950 roku. Zapewniał on dobre odtwarzanie, nawet w bardzo niekorzystnych warunkach oświetlenia. Wystarczające oświetlenie sceny mogło być nawet rzędu setnych części luksa. Niestety, wysoka jakość odtwarzania została okupiona dużymi rozmiarami lampy (długość około 40cm), cieżarem i skomplikowanym układem pracy (kilkanaście różnych napieć zasilania). Lampa ta wymagała także termostatowania oraz korekcji obrazu (między innymi krążenia). Nie była to też dobra lampa ani do torów telewizji kolorowej ani do aparatury przenośnej. Zaczęto szukać czegoś lepszego i tak powstał widikon- lampa z wykorzystaniem wewnętrznego efektu fotoelektrycznego. Powstało wiele odmian widikonów o różnych nazwach, rózniących się przede wszystkim rodzajem warstwy światłoczułej. Ostanie nowe opracowania widikonów datują się na połowę lat 80. ubiegłego wieku. Widikon musiał ustąpić miejsca scalonym przetwornikom obrazu.